ژل رويال ( Royal Jelly ) يکي از توليدات زنبور عسل است که توسط غددي در عمق دهان زنبورهاي کارگر توليد مي شود و براي تغذيه لاروهاي زنبور عسل به کار مي رود. تمام لاروهاي زنبور عسل بدون توجه به اينکه قرار است کارگر، نر، يا ملکه شوند به مدت 3 روز با ژل رويال تغذيه ميشوند. بعد از 3 روز اول، تغذيه ساير زنبورها با مواد غذايي ديگري ادامه مي يابد و فقط زنبوري که قرار است نقش ملکه بعدي کندو را بعهده داشته باشد بيش از 3 روز و در واقع تا پايان عمر ژل رويال استفاده مي کند. به نظر مي رسد اين ماده باعث به وجود آمدن اختلافات اساسي بين ساير زنبورهاي ماده و ملکه ميگردد، به طوري که طول مدت زندگي ملکه بيش از پنجاه و دو برابر طول زندگي زنبورهاي کارگر است واز لحاظ حجم نيز ملکه دو تا سه برابر کارگرها ميباشد.
از آنجا که زنبور کارگر فقط به مدت 5 الي 7 روز از عمر خود توانايي توليد ژل رويال را دارد، ميزان توليد آن بسيار کمتر از عسل بوده و در بهترين حالت يک کندو ميتواند در يک فصل شش ماهه 500 گرم از اين ژل توليد کند.

ژل رويال در زمان توليد سفيد شيري تا زرد روشن بوده و مزه نسبتا شوري دارد. ترکيبات ژل رويال:
60 تا 70 درصد آب
12 تا 15 درصد پروتئين
10 تا 16 درد قندهاي ساده ( مونوساکاريدها )
3 تا 6 درصد اسيدهاي چرب ضروري
مقادير نسبتا بالايي از مواد معدني کمياب
ترکيبات آنتي باکتريال و ويتامينهاي A, C, E, D, K, B5, B6, B2, B12
از آنجايي که اين ماده زود فاسد مي شود لازم است بلافاصله بعد از برداشت و تا زمان فرآوري در يخچال نگهداري شود.
خواص:
توليدکنندگان عسل خواص درماني گوناگوني را براي ژل رويال برشمردهاند، اما بر اساس نظر مشورتي اداره سلامت غذايي اروپا در سال 2009 هيچ مدرک علمي در مورد تاثيرگذاري شاه انگبين در زمينه تقويت سيستم ايمني بدن، متابوليسم، کارکرد غدد، سلامتي پوست، توانبخشي عضلات، ضدسستي، درد قاعدگي، تنظيم چربي خون و تقويت جسم و ذهن به دست نيامده است. در آمريکا نيز با توليدکنندگان و فروشندگاني که کاربردهاي درماني خاص را به اين محصول نسبت ميدهند به اتهام کلاهبرداري برخورد شده است.
در ايران تحقيقات زيادي بر روي اين ماده نشده است، اما در مطالعه اي در دانشگاه مازندران مصرف ژل رويال با بهبود ايمني و افزايش قدرت بدن در برخورد با سلولهاي سرطاني همراه بوده است.
در منابع تاييد نشده مصرف ژل رويال در درمان بسياري از ناتواني ها و امراض از جمله در کاهش چربي خون، تنظيم هورمون ها، تنظيم فشارخون، کمک به باروري و درمان نازايي و تسريع در بهبودي ناتواني جنسي، تقويت و افزايش اسپرم ، تقويت تخمدان ( تخمکگذاري )، کمک به رشد استخوان، محرک رشد، درمان کم خوني، اشتهاآور، رفع سختي رگ ها ، بهبودي روماتيسم مفصلي، درمان افسردگي، آسم، بيماريهاي کبد و پانکراس، افزايش دهنده مقاومت بدن در مقابله با عفونت ها و جلوگيري از پيري زودرس موثر دانسته شده است.
تاثيرات ضدسرطان ژل رويال
مطالعات براي تاييد تاثير ژل رويال در پيشگيري و درمان سرطانها بسيار اندک و غيرقابل قضاوت هستند. در مطالعاتي که در تايلند و ژاپن و ايران بر روي اين موضوع انجام شده اثر مهار کنندگي ژل رويال بر روي آنزيم ان-استيل ترانسفراز در سلولهاي تومورال با کاهش رشد آنها در سرطانهاي خون، سارکوما، کبد، مثانه، پستان و کولورکتال در محيط آزمايشگاهي همراه بود. هنوز مدرک قابل قبول از نظر محافل علمي براي اثبات تاثير اين ژل بر روي انسان وجود ندارد و تحقيقات بيشتري را مي طلبد.
اثرات مثبت ژل رويال در سرطان به پيشگيري و درمان خلاصه نميشود. اين ماده در بسياري از عوارض شيمي درماني و پرتودرماني نقش موثري دارد. شايد تجربه استفاده از آن در بيماري که با تشخيص سرطان تحت درمان قرار دارد يا شروع آن قبل از آغاز درمان شيمي درماني و پرتودرماني ( در کسي که منعي براي مصرف ندارد ) توصيه مناسبي باشد.
روش مصرف:
- روش اول: ( مصرف ژله رويال بصورت خالص ) که بهترين روش مصرف آن به اين شکل از طريق زير زبان قرار دادن مقدار کمي حدودا 0.6 گرم است. يعني مقدار معيني ژله رويال را در زير زبان مي گذارند و يا به صورت قطره قطره امولسيوني از آن روي زبان مي ريزند که امکان جذب سريع از طريق خون فراهم مي شود. در اين شکل مصرف بايد به وزن شخص توجه کرد. يک ميلي گرم ژله رويال براي هر کيلوگرم در روز توصيه مي شود، که در صورت بسته بندي به شکل کپسول نيز مي توان آن را در روزهاي مشخص و در نوع کپسولهاي خاص مصرف کرد.
- روش دوم: ( مخلوط با عسل ) در اين روش 3 گرم ژله در 125 گرم عسل مخلوط مي شود. اين عسل حدودا 18 ماه قابل نگهداري است، که هر روز صبح ناشتا يک قاشق مرباخوري از اين مخلوط را زير زبان قرار داده تا با بزاق مخلوط گردد. مصرف هر 125 گرم عسل و ژله بايد حدودا 10 روز طول بکشد.