بره موم ( Propolis ) يا چسب زنبور ( Bee glue ) ماده رزيني توليد شده توسط زنبورعسل است که محصول ترکيب بزاق و موم زنبور با صمغ درختان و مواد جمع آوري شده گياهي ديگر و عمدتا جوانه هاي گياهي است. زنبورهاي عسل از بره موم براي مسدود کردن سوراخها و ترکهاي ناخواسته کندو و نيز در محل وروديهاي زنبورهاي کارگر بعنوان ضدعفوني کننده بکار مي برند. زنبورهاي عسل ابتدا تکههاي رزين يا صمغ تراوش شده از جوانه يا تنه برخي درختان را بهوسيله پاهاي عقب و قطعات دهاني جدا ميکنند و سپس آنها را به کمک بزاق دهان نمناک و شکل حبه مانند به آن ميدهند و در نهايت بهوسيله آروارهها و به کمک پاها حبهها را در داخل سبد گرده در پاهاي عقبي قرار داده و به کندو حمل مينمايند.
زنبورهاي عسل بره موم را براي مقاصد زير به کار مي برند:
- پوشاندن و ضدعفوني سلولهايي که ملکه در آن تخم گذاري مي کند
- مسدود کردن سوراخها و مجاري ورودي کندو
- موميايي کردن موجودات وارد شده به کندو که امکان بيرون بردن آنها نيست
- ممانعت از رشد و تکثير باکتريها و قارچها و انگلها در کندو
ترکيب بره موم از کندويي به کندوي ديگر و از منطقه اي به منطقه ديگر متفاوت است. رنگ آن عموما قهوه اي تيره است، اما رنگهاي مختلف ديگري نيز مي تواتد داشته باشد. بره موم شامل 50 درصد صمغ يا رزين گياهان، 30 درصد موم، 10 درصد اسيدهاي چرب ضروري،5 درصد گرده گل و 5 درصد ديگر آن از ترکيبات آلي، ويتامينها و عناصر معدني مانند نقره، سديم، جيوه، مس، منگنز، آهن، کلسيم، واناديم و سيليس است.
از آنجايي که اين ماده عمدتا از صمغ درختان بدست مي آيد که خود صمغ براي ترميم و پوشاندن محلهاي آسيب ديده درختان توليد شده است، از گذشته هاي دور کاربرد پزشکي بيشتر در چهت کنترل عفونتها براي بره موم مطرح بوده است.
ما در اين مقاله قصد بررسي کاربرد بره موم در ساير شاخه هاي پزشکي ( درمان تبخال، درمان سرماخوردگي و آسم، پوست و مو و مخاط، ضدغفونتها، ضدچروک و پيري، آنتي بيوتيک و آنتي فونگال و آنتي اکسيدان و ...) و کاربرد آن در صنايع بهداشتي و آرايشي را نداريم. کاربردهاي انکولوژي بره موم و عصاره آن ( کافئيک اسيد فنتيل استر ) در مطالعات بسياري بررسي شده است. مرور مطالعات در اين زمينه را درذيل مي آوريم:
لازم به يادآوري است که کاربردهاي مطرح شده فوق اغلب در مراحل تحقيقات بوده و عمدتا بعنوان درمان کمکي و جانبي درمان اصلي انکولوژي توصيه مي شوند.
روش استفاده و محصولات:
به طور سنتي بره موم به صورت کاربرد موضعي و مخاطي و خوراکي استفاده مي شده است. محصولات موضعي مانند کرمها و تنتورهاي واژينال، قطره ها و کپسولها و قرصهايي براي کاربرد راحت تر بره موم ساخته شده اند و بسياري از آنها در بازار ايران نيز موجود هستند.
مطالب مرتبط: